Unsuk Chin is dit seizoen componist-in-focus tijdens de NTR ZaterdagMatinee. Zaterdag 13 januari voerde zij haar gloednieuwe Alaraph ‘Ritus des Herzschlags’ uit. Een verslag.
De NTR ZaterdagMatinee in Amsterdam opende het jaar met een zeer geslaagd, geliefd concertmenu. Een vol Concertgebouw kon genieten van een première van een opdrachtwerk, een concert met een virtuoze solist, en een klassieker uit de twintigste eeuw. Zaterdag 13 januari werd het gloednieuwe Alaraph ‘Ritus des Herzschlags’ (2023) van componist Unsuk Chin gekoppeld aan temperamentvol werk van de Russen Rachmaninov en Stravinsky. De Zuid-Koreaanse Unsuk Chin is dit seizoen componist-in-focus tijdens de NTR ZaterdagMatinee. Mede in opdracht van de Nederlandse concertserie schreef ze Alaraph. Het is een imposant, kwartier durend werk waarin Chin met een enorm slagwerkbataljon en orkestapparaat de zang van sterren tracht te vangen. Het woord Alaraph verwijst naar één van de zogenaamde hartslagsterren. Hun gemeten lichtcurve heeft blijkbaar wat weg van hartslagen op een elektrocardiogram.
In haar beeldende, bijna filmische compositie verklankt Chin de kosmische trillingen van deze sterren. Voor Chin was het componeren van het werk een ware ontdekkingsreis, zo vertelde ze voorafgaand aan het concert tijdens een openbaar interview. Op subtiele wijze heeft ze de Koreaanse hofmuziek en volksmuziek in de compositie verwerkt. Maar in alles klinkt haar liefde voor de onmetelijke zeggingskracht van het universum door. Het hart van het werk wordt gevormd door de accordeonist die volgens Chin met snelle tremolo’s perfect de pulserende hartslag van de sterren kan imiteren. Tegen haar gewoontes in opent het werk met een uitgestrekt, statisch, langzaam deel waarin de muziek zich kalm ontvouwt. Een onheilspellende dreiging hangt continu over het orkest. Na tien minuten ontploft de muziek en ontstaat er een explosieve vloedgolf van kettingreacties, alsof de muziek langs de vervaarlijke randen van een zwart gat scheert. Op ritmisch slagwerkgebied haalt Chin alles uit de kast: van gebeuk op de pianosnaren en gongslagen tot paukengeroffel, donderplaten en trommels. Maar liefst acht slagwerkers zijn in de weer. Aan het eind van Alaraph gonst het geklater van de bekkens door de zaal. De schittering van het bekkenmetaal heeft wel wat weg van een fonkelende sterrenregen.
Onder leiding van de gelauwerde dirigent Kent Nagano stijgt het Radio Filharmonisch Orkest boven zichzelf uit. Van een onvoorstelbare intensiteit is hun uitvoering van De Vuurvogel van Igor Stravinsky. Muziek met eenzelfde kosmische aantrekkingskracht. Met een groot analytisch vermogen ontrafelt Nagano de verhalende finesses van deze befaamde balletcompositie uit 1910. Deze compositieopdracht van visionair Sergej Diaghilev bleek de grote doorbraak voor starter Igor Stravinsky. Het mythische verhaal achter de compositie doet er eigenlijk niet zoveel toe. De Vuurvogel met vlammende veren is het geheime wapen in de strijd tegen de wrede magiër Kasjtsjej. Maar diezelfde Vuurvogel staat ook symbool voor verrijzenis en victorie. In Stravinsky’s magnifieke partituur hoor je het ontwaken en ontvlammen steeds terug, voornamelijk aangewakkerd door de mooiste melodieën gespeeld door onder meer de solohoornist en -hoboïst. In het epische slot komt alles bij elkaar en wordt de overwinningsroes op onvergetelijke wijze getoonzet. De beheerst en precies dirigerende Nagano houdt de touwtjes soepel in handen en stuwt het orkest op naar een gedenkwaardige climax.
Daarvoor had de jonge pianovirtuoos Alexander Malofeev al zijn vingervlugheid mogen etaleren in Rachmaninov’s Rapsodie op een Thema van Paganini (1934). Aardse muzikantenmuziek en een welkom intermezzo tussen al het kosmische orkestgeweld. De Rapsodie is een pluizig en comfortabel lappendeken aan prachtmelodieën, romantische zwijmelpartijen en kittige pianoloopjes. Malofeev en Nagano voelen elkaar moeiteloos aan. De nog maar 22-jarige Malofeev is een bescheiden Russische toetsentijger, die graag de verbinding zoekt. Maar zijn klavierbekwaamheid is nu al verbluffend. Malofeev was ook meteen één van de jongste solisten die ooit optrad tijdens de NTR ZaterdagMatinee.
De onvolprezen Kent Nagano keert dit seizoen nog een keer terug naar de NTR ZaterdagMatinee om Wagners Die Walküre te dirigeren (zaterdag 16 maart). Componist Unsuk Chin presenteert op zaterdag 1 juni haar succesvolle opera Alice in Wonderland tijdens de NTR ZaterdagMatinee.
Geschreven door programmamaker Mark van de Voort.
Programmamaker Thea Derks zond in 2020 Subito Con Sforza uit. Een compositie die Unsuk Chin componeerde op verzoek van het Koninklijk Concertgebouworkest, waarbij zij zich liet inspireren door de notitieboekjes van Beethoven. Luister hier naar deze compositie in het programma Een Os Op Het Dak.
En op 22 januari kunt u luisteren naar Graffiti I, II, III van Unsuk Chin in het programma Bijdetijds.
