In Memoriam + special || Jan Boerman

Naast Ton Bruynèl en Dick Raaijmakers behoorde Boerman tot de pioniers van de elektronische muziek in Nederland. Hij begon in de Studio van de Technische Hogeschool Delft met het componeren van elektronische muziek. Dit componeren verplaatste zich later naar de studio’s van de Rijksuniversiteit Utrecht, de privéstudio met Dick Raaijmakers en de studio voor elektronische muziek van het Koninklijk Conservatorium. Sinds 1974 was Boerman actief als docent compositie aan deze instelling.

Na zijn piano studie bij Léon Orthel volgde Boerman compositie lessen bij Hendrik Andriessen. De invloed van de twaalftoonsmuziek was merkbaar in zijn werk. Boerman’s interesse in de elektronische muziek werd gewekt door de samenwerking met de choreograaf Conrad van de Wetering voor een ballet opera. Onbevangen begaf Boerman zich in deze, door het seriële denken gedomineerde, nieuwe wereld. Los van de rivaliserende richtingen Elektronische Muziek, waarbij het gaat om het opwekken van klanken d.m.v. analoge studio technieken, en de richting Musique concrète waarbij het gaat om het opnemen en bewerken van de geluiden rondom ons heen.
Voor deze beide richtingen was het noodzakelijk om deze klanken op te nemen met bandrecorders en met het gebruik van het met verschillende snelheden opnemen/afspelen en knip-en-plak technieken deze klanken tot een compositie te rangschikken. Boerman heeft deze manier van werken nooit verlaten en begon, wars van dogma’s, beide compositie richtingen samen te voegen.

Boerman voelde de verplichting naar deze nieuwe mogelijkheden om deze te onderzoeken in het compositie proces, een zoektocht naar een akoestische kwaliteit in de toen overwegend wat statische klankkwaliteit van de elektronische muziek en tegelijkertijd zich beperkingen opleggend in deze wereld van onbegrensde mogelijkheden om tot een nieuwe taal te komen. De taal van het timbre. Hij creëerde een klanken palet dat hij telkens weer kon orkestreren. Met name het gebruik van ruis(achtigen) en de tertsfilter zijn kenmerkend gebleken voor het klankspectrum waarmee hij zich in zijn composities bediende. Tussen ruis en toon.

Na zijn werk Alchemie, waarin hij zijn technisch meesterschap bewees, vond hij in werken als De Zee en Kompositie 1973 zijn compositorisch meesterschap, waarbij hij gebruik maakt van De Gulden Snede techniek. Een techniek waarbij het kleinste deel betrekking heeft op het grootste en het grootste deel op de som van beide delen. Hierdoor ontstaat de ervaring van balans in het luisterproces.

Zijn laatste grote werk, Ruïne, schreef Boerman in 1997.
Jan Boerman laat een omvangrijk oeuvre na.

In 1982 ontving hij voor dat oeuvre de Matthijs Vermeulenprijs. Voor zijn elektronische compositie Vocalise 1994 kreeg hij in 1997 de Willem Pijperprijs. De in 1998 verschenen cd-box The Complete Tape Music of Jan Boerman werd bekroond met een Edison.

Geschreven door programmamaker en componist Roland Kuit.

Luister hier terug naar het programma Electronic Frequencies van 28 november 2018, met aandacht voor de compositie Ruïne.

En luister hier terug naar Sensenta van zondag 1 november 2020 met een compositie van Boerman’s 5cd-box The Complete Tape Music of Jan Boerman.

En luister hier terug naar de special in Electronic Frequencies van 25 november 2020, met een uur lang aandacht voor nog meer werk van het album The complete tape music of Jan Boerman.