za 29 juli 2023, 14:00 uur – Past, Present & Future.
Past: Miles Davis’ classic Milestones uit 1958, met de topbezetting van zijn First Quintet + altist Cannonball Adderley.
Present: Utrecht Jazz Archipel, met o.a. saxofoniste Kika Sprangers en zanger Henk Kraaijeveld.
Future: De Noorse saxofoniste Mette Henriette – muziek van haar ECM-album Drifting.
Dr. Jackle, een blues van Jackie McLean, is de opening van het album Milestones en opent ook dit programma. En daarmee belanden we direct in een snelkookpan. Breakneck tempo, een druk thema met veel korte noten, en drie solerende blazers die speed uitstralen – zie hier enkele ingrediënten die de vlammen doen uitslaan. Ook trompettist Davis, doorgaans geen high speed blazer, gaat hierin mee. Sterke factor is het dynamische drumwerk van Philly Joe Jones. In de tweede helft van Davis’ solo wordt de 12-matige bluesvorm een afwisseling van trompet (8 maten) en drums (4 maten). Daarna is het de beurt aan altist Cannonball Adderley en tenorist John Coltrane – zij wisselen om de 12 maten en jagen elkaar lekker op.
Davis soleert niet in Two Bass Hit, een stuk dat het opgelaaide vuur brandende houdt.
Niet alleen de plaat Milestones, maar ook de gelijknamige compositie van Davis schreef geschiedenis. Het is zijn eerste stuk dat niet gebaseerd is op een akkoordenschema, maar op twee elkaar afwisselende toonreeksen, oftewel modi. De modus G-dorisch (2×8 maten) wordt gevolgd door A-aeolisch (2×8 maten), waarna G-dorisch (8 maten) de vorm afrondt. Daarna begint de cyclus opnieuw. Bassist Paul Chambers accentueert deze vorm. Hij speelt in de G-dorisch passages het gebruikelijke walking bass patroon: één toon op elke tel van de vierkwartsmaat. Dat doorbreekt hij in de A-aeolisch passages. Pianist Red Garland – die ook in dit stuk niet soleert – houdt zich in zijn begeleiding aan de melodisch-ritmische figuren van het hoofdthema.
Een jaar na Milestones, in 1959, ontstaat de cultplaat Kind of Blue, met daarop het stuk So What. Ook dát stuk is op modale principes, op twee toonreeksen gebaseerd.
Utrecht Jazz Archipel bestaat uit negen muzikanten, onder wie alt- en sopraansaxofoniste Kika Sprangers. In mei 2023 concerteerde de groep, uitgebreid met zanger Henk Kraaijeveld, in het Utrechtse TivoliVredenburg.
Details betreffende bezetting en gespeelde stukken in de Gids.
De Noorse Mette Henriette (foto) speelt tenor en maakt haar eigen muziek. Daarnaast werkt ze als performing artist mee aan theaterproducties. In die omgevingen ontwerpt ze ook lichtplannen en choreografieën. Op het album Drifting (ECM 2023) horen we haar in een triobezetting met piano en cello. Haar muziek wordt wel eens aangeduid als ‘kamerjazz’, maar de vlag ‘jazz’ dekt de lading niet. De meeste stukken hebben meditatieve kenmerken: hoge tempi en snel spel ontbreken, soms is er wel een puls – meestal vanuit de piano – maar geen metrum, de dynamiek is overwegend zacht. De triotextuur blijft overal transparant. Vanuit de piano klinken repetitieve klanken. Onderscheid tussen thema en improvisatie is er niet.
Om het laatste van de vijf stukken waar te nemen is het goed opletten geblazen. Amper twee minuten, uiterst zacht, geen trio, geen herkenbare instrumenten – een klein maar fijn klankschap.
Details in de Gids.
Past, Present & Future – Jaap van de Klomp
