Dmitri Sjostakovitsj (1906-1975) – Strijkkwartet nr.13, in bes-kl.t., opus 138 (1970)
Adagio – Doppio movimento – Tempo primo
Uitvoerenden: Quatuor Danel
CD: Alpha Classics
Sofia Goebaidoelina (1931-) – Strijkkwartet nr.1 (1971)
Uitvoerenden: Stamic Quartet
CD: Supraphon
Lucian Prigozhin (1926-1994) – Strijkkwartet 1 (1973)
Uitvoerenden: Taneyev String Quartet
CD: Northern Flowers
Twee jaar na het Twaalfde strijkkwartet voltooide Dmitri Sjostakovitsj zijn Dertiende kwartet, in bes-kl.t., opus 138. Het is als enige van alle kwartetten een eendelig werk in drie segmenten. Het is sombere en heftige muziek. En evenals het vorige kwartet begint ook deze muziek met een twaalftoonreeks. Midden in het kwartet verschijnen na een heftige passage met ‘kloptonen’, dissonante samenklanken en felle pizzicati.
Hoe anders is de muziek in het eendelige Eerste strijkkwartet uit vrijwel dezelfde tijd van de leerling van Sjostakovitsj, Sofia Goebaidoelina. Haar taal is zeker voor Sovjet-begrippen opvallend experimenteel. Er zijn geen melodieën te bespeuren, geen aangename samenklanken. Alle klank komt voort uit de vier om elkaar draaiende naar het lijkt geheel zelfstandig opererende musici.
Bijna in dezelfde tijd kwam de uit Tasjkent afkomstige componist Lucian Prigozhin met zijn Eerste strijkkwartet. Uit de muziek van deze, zijn eendelige compositie, klinkt een eclectische geest. Naast experimenten met klanken en speeltechnieken, horen we afgeleiden van het DSCH-motief en zangerig verstilde momenten.
