Dwarsliggers & Buitenbeentjes

 Via een aantal omtrekkende bewegingen, waarbij we soms ver teruggaan in de jazzgeschiedenis, laat ik in twee uitzendingen de complete cd horen, die de Concert Jazzband van Henk Meutgeert op 15 mei 1989 heeft opgenomen met Ellington-repertoire.  Portrait of Duke Ellington telt veertien Ellington/Strayhorn stukken die door Rob Pronk zijn gearrangeerd, Rob Pronk heeft zelf ook een compositie bijgedragen, Direct Entry, bedoeld als een eerbetoon aan D.E., maar ik krijg eerder associaties met Quincy Jones of Bill Holman. Verder staat er op deze cd nog een korte overdenking van de pianist Frans Elsen (All too soon) en een duet van de gitaristen Wim Overgaauw en Eef Albers (Prelude to a Kiss).

De cd opent met Take the A Train, waarin de solo’s zijn toebedeeld aan Frans Elsen en aan Wim Overgaauw en Eef Albers. Rob Pronk vertoont hier een staaltje dwarse arrangeurskunst, omdat Ellington na het vertrek van de gitarist Fred Guy in 1949 nooit meer een gitarist in zijn orkest heeft opgenomen. Met het aantreden van de stuwende wonderbassist Jimmy Blanton in 1939 bij het orkest van Duke Ellington was de positie van Fred Guy al wankel geworden. Je zou de rol die Blanton bij Ellington speelde kunnen vergelijken met de impact die Scott LaFaro had bij Bill Evans. ( Ze zijn beiden reeds op zeer jeugdige leeftijd overleden: Blanton overleed op zijn 23ste aan tuberculose, LaFaro op zijn 25ste door een auto-ongeluk.) Hoewel Ellington sinds Blanton nauwelijks nog het nut inzag van de aanwezigheid van een gitaar in zijn orkestbezetting is het typerend voor zijn personeelsbeleid dat hij alles op zijn beloop liet. Zo kon het gebeuren dat Fred Guy, die aanvankelijk (in 1925) bij het orkest was gehaald om als “timekeeper” de broodnodige stabiliteit te creëren bij een gezelschap dat ritmisch gezien nog niet erg stevig in zijn schoenen stond, pas in 1949 zijn gitaar aan de wilgen hing, om hoofd van een dans-zaal te worden.

In al die grandioze orkesten die Ellington na het vertrek van Fred Guy zou leiden was geen rol meer voor de gitaar weggelegd, en dan getuigt het van lef als je uitgerekend in de herkenningsmelodie van het Ellington orkest twee gitaristen laat opdraven. Eerlijk gezegd voelt het wel een tikkeltje ongemakkelijk, en in de andere Ellington-stukken heeft Rob Pronk dan ook geen beroep meer gedaan op de solistische vaardigheden van Wim & Eef.

In een moeite door bied ik in deze uitzending ook het antwoord op de vraag welke versie van Take the A train we te horen kregen als we naar The Voice of America Jazz Hour luisterden. Take the A train, een compositie van Billy Strayhorn, werd voor het eerst vastgelegd door de z.g. Blanton/Webster versie van het Duke Ellington Orkest op 15 februari 1941 in Hollywood. Al snel daarna is Ellington deze intrigerende compositie van zijn alter ego Billy Strayhorn als herkenningsmelodie bij zijn concerten en uitzendingen gaan gebruiken.

Willis Conover is begonnen met zijn Jazz Hour op 6 januari 1955, en hij heeft het veertig jaar volgehouden, tot vlak voor zijn dood, mei 1996. Veel generatiegenoten (ik ben van 1942) hebben net als ik jaren lang naar deze dagelijkse korte golf-uitzendingen geluisterd die door het American Forces Network vanuit München de ether werden ingestuurd. In het Jazz Bulletin van maart 2021 vertelt de schrijver Toon Tellegen (1941) met welke programma’s hij zijn jazzhonger placht te stillen: “Hij luisterde als middelbare scholier op zijn zolderkamer ‘s  avonds naar het jazzprogramma van Frank Ténot en Daniel Filipacchi op de Franse zender Europe 1 en daarna tot hij in slaap viel naar het uur jazz van Willis Conover op The Voice of America, dat begon met Take The A Train.”

In deze uitzending hoort u acht Ellington stukken die door Rob Pronk zijn gearrangeerd voor The Concert Jazzband van Henk Meutgeert en vier stukken door het Duke Ellington Orkest.

Speellijst:

1. Tune Voice of America Jazz Hour
2. Take the A train (Duke Ellington Orkest) (15 februari 1941)
3. Take the A train (Duke Ellington Orkest) (30 juni 1952)
4. Take the A train (Concert Jazzband olv Henk Meutgeert) (15 mei 1989)
5. In a sentimental mood (idem)
6. In a mellotone (idem)
7. Morning glory (idem)
8. Lotus Blossom (Duke Ellington solo) (30 augustus 1967)
9. Lotus Blossom (Concert Jazzband olv Henk Meutgeert) (15 mei 1989)
10. Happy Reunion (Paul Gonsalves, Duke Ellington, Joe Benjamin, Rufus Jones) (22 oktober 1971)
11. Happy Reunion (Concert Jazzband olv Henk Meutgeert) (15 mei 1989)
12. Caravan (idem)
13. Satin Doll (idem)