Mariama

In Ivoorkust wonen, zoals in de meeste Afrikaanse landen, veel verschillende volken, die allemaal hun eigen taal spreken. Maar in tegenstelling tot landen als Ghana, Togo en Bénin, kent Ivoorkust geen taal die het merendeel van de bevolking spreekt. Daardoor is het Frans in Ivoorkust wat belangrijker en worden er ook veel liedjes in het Frans gezongen.

De grootste bevolkingsgroep in Ivoorkust zijn de Baoulé. Zij behoren tot de Akan volken, net als de Ashanti, Fanti, Brong, Akwapem, Akyem en Nzima uit Ghana en de Anyi en Andô uit Ivoorkust. De eerste president van Ivoorkust, Félix Houphouët-Boigny, was een Baoulé. Hun woongebied is in het midden van Ivoorkust, met als steden Yamoussokro en Bouaké, de tweede stad van het land.

Het Orchestre de Bouaké wordt geleid door Louis Pierre. In 1966 brengen zij een Afro-Cubaanse versie (rumba) uit van een bekend nummer van de Frans-Corsicaanse zanger Tino Rossi, “Donne-moi ton sourire”. Zij combineren Afrikaanse muziekstijlen, zoals highlife, met calypso en Cubaanse stijlen zoals son, charanga, pachanga, cha cha cha en rumba.

Ook het orkest Les Kantadors De La Capitale, en het Orchestre Les Abidjanais combineren Afro-Cubaanse ritmes met Afrikaanse muziekstijlen, zoals highlife.

De zusjes Mandiara en Mariam N’Goran zijn afkomstig uit Koffi-Amonkro, een dorp bij M’Bahiakro, een stad ten Oosten van Bouaké. Zij zijn uit de Andô gemeenschap. Al in 1960, aan de vooravond van de onafhankelijkheid van Ivoorkust, ontdekt Mathieu Ekra, de toenmalige minister van Informatie, het zangtalent van deze zusjes tijdens een zangwedstrijd. Hun frisse en heldere stemmen deden mensen denken aan het water van de rivier de Comoé. En daarom worden ze meestal aangeduid als de zusjes Comoé, “Les sœurs Comoé”. Hun liedjes zijn ontleend aan gezegden en muziek van de Akan.

Monique Séka wordt geboren op 22 november 1965. Zij combineert Afrikaanse muziek met Zouk en haar muziekstijl  heet dan ook Afro-Zouk. Vandaar haar bijnaam: “Queen of Afro-Zouk”. In 1985 brengt ze haar eerste album uit: “Tantie Affoué”. De gitarist in haar orkest is Jimmy Hyacinthe, een bekende zanger uit Ivoorkust, die ook al gitaar speelde bij de Comoé zusjes. Monique Séka vertegenwoordigt de 3^e generatie van een muzikale dynastie. Ze is opgeleid door haar vader, Okoï Séka Athanase. Die heeft eerst gezongen bij l’Orchestre de la Fraternité Ivoirienne de Bouaké, daarna bij het Audiora orchestra, het Orchestre National de Côte d’Ivoire en het orkest Les Grands Colombias Du Peuple.

De gitarist en zanger Loué Ernest Djédjé wordt geboren in 1947, in Daloa, in het Zuid-Westen van Ivoorkust. Dat is het gebied van het Bété volk. Zijn moeder is Bété, maar zijn vader is een Wolof uit Senegal. Al op zijn vijftiende speelt hij in de lokale band  “Les Éléphants de Bouaké”. En dan wordt hij benaderd door Pierre Amédée. Deze is ook afkomstig uit Zuid-West Ivoorkust, geboren als Nahounou Digbeu Amédée, op 30 maart 1937, in Pataïdé, in het gebied van de Krou. Pierre Amédée neemt Djédjé in 1962 als gitarist op in zijn orkest Ivoiro Stars. Daar wordt Djédjé orkestleider, tot hij In 1968 plotseling vertrekt naar Parijs om daar informatie-theorie te studeren. Hij gaat daar verder met muziek spelen en omdat hij vooral Afro-Cubaanse muziek speelt, verspaanst hij zijn naam tot Ernesto Djédjé. In 1972 keert hij terug naar Ivoorkust. Daar moderniseert hij een traditionele Bété dans uit zijn geboortedorp, de Ziglibithy. Het orkest dat hij opricht, noemt hij Les Ziglibithiens. Met deze band neemt hij in Lagos in 1973 zijn bekendste nummer op, “Ziboté”. De tekst van dit nummer:

Broeders en zusters

Laten we samen dansen

Laten we samen zingen

Maar laten we tegelijk waakzaam zijn

Want onheil en gevaar zijn niet ver weg

Dat komt van onze schijnvrienden

Schijnvrienden zijn vaak gevaarlijker dan vijanden

Het nummer “Behido” gaat over de “achteruitgang van onze zeden en traditie sinds de komst van de witte man”.

In 1980 wordt Les Ziglibithiens ontbonden, maar een jaar later richt Ernesto Djédjé een nieuwe band op.

In 1983 sterft Ernesto Djédjé plotseling aan de gevolgen van een onbehandelde zweer, al beweren velen, waaronder zijn moeder, dat hij vergiftigd is.

De zanger Daouda Koné wordt in 1951 geboren in Niangoloko, in Opper Volta, het tegenwoordige Burkina Faso. Na een technische studie in Frankrijk krijgt hij een baan bij de Radio en Televisie in Ivoorkust, en dan begint hij een carrière als zanger. Meestal zingt hij in het Frans, en zijn teksten gaan meestal over de relaties tussen mannen en vrouwen. Vandaar zijn bijnaam “Daouda le Sentimental”.

In “Mon Cœur Balance”, weifelt zijn hart, omdat hij niet kan kiezen tussen twee meisjes, de leuke Fanta en de aardige Amina.

Met dank aan Muziekweb in Rotterdam.

En aan Harm van der Wal, voor het beschikbaar stellen van zijn Afrikaanse CD’s.

1. Ernesto Djédjé: Mamadou Coulibaly, auteur: E. Djédjé, Single Mahoro, 1973,
   Fiesta 51.202 B, 3’09
2. Pierre Amédée & Ivoiro Stars: Bida Zougou, auteur: Pierre Amédée,
   EP Bou Grou Nekpra, Philips / Safie Deen 424.653 BE, 3’16
3. Ernesto Djédjé & Les Ziglibithiens: Zibote, auteur: Djédjé,
   LP Vol.1 Gnoantre Dans Zibote, 1977, Badmos BLP 5020, 4’44
4. Ernesto Djédjé & Les Ziglibithiens: Behido, auteur: E. Djédjé,
   LP Vol.1 Gnoantre Dans Zibote, 1977, Badmos BLP 5020, 3’16
5. Ernesto Djédjé: Zouzoupale, auteur: E. Djédjé,
   LP Zouzoupale, 1981, SIIS 0030, 3’07
6. Les Abidjanais: Kognima Kadi, auteur: Youri Félix,
   EP Mauya, Philips / Safie Deen 424 665 BE, 2’31
7. Les Kantadors De La Capitale: Badjamin Main Ho, auteur: Bony Tchrewa Pascal,
   LP Ma Katji Kplouaba, Djima Records DAD 969, 3’07
8. Orchestre de Bouake: Donne-moi ton sourire, auteur: Louis Pierre,
   EP Amlan, 1966, Philips / Safie Deen 424 681 BE, 2’38
9. Les Sœurs Comöe: Abidjan Pont Sous, auteur: Les Sœurs Comöe,
   EP Samedi Blassi Cha Cha, Star (4) ST 11, 4’40
10. Les Sœurs Comöe: Missi Milai, auteur: Les Sœurs Comöe,
    EP Mio Bio, 1967, Philips / Safie Deen 424 687 BE, 2’54
11. Les Sœurs Comöe: Mio Bio, auteur: Les Sœurs Comöe,
    EP Mio Bio, 1967, Philips / Safie Deen 424 687 BE, 2’34
12. Daouda: Gbakas d’Abidjan, auteur: Daouda Tou Kone,
    EP Daouda Le “Sentimental”, 1978, Maikano MAI LPS 1003, 3’27
13. Daouda: Mon Cœur Balance, auteur: Daouda Tou Kone,
    LP Le Sentimental, 1978, Maikano MAI LPS 1002, 5’17
14. Monique Séka: Tantie Affoué, auteur: Monique Séka,
    LP Tantie Affoué, 1985, Djouhan Legnanthin Productions DT 001, 3’22
15. Okoi Séka Athanase & Les Grands Colombias Du Peuple: Assia Kobe Michel Bin, auteur: Okoi S. Athanase, LP L’Empereur Du Kete Rock, 1977, Badmos BLPS 5025, 8’31