Klankbron 97
Siberische Sjamanistische Klanklandschappen
Welkom bij de eerste Klankbron van 2024 met Siberische Sjamanistische Klanklandschappen. Een titel ontleend aan de Hongaarse plaat Siberian Shamanistic Soundscapes waar u in deze klankbron later een aantal stukken van zult horen. Maar wij beginnen met een genezingsritueel van de Chukchi die leven in het uiterste noordoosten van Siberië. Een genezingsritueel met stem en begeleiding van een kleine houten zoemer die met touwen in beweging gebracht wordt. Het wordt gevolgd door
een vijftal korte stukken die een rol spelen bij het sjamanisme en afkomstig zijn van de verschillende bevolkingsgroepen van Siberië. Eerst een stuk van de Nganassan, een Samojedische bevolkingsgroep uit het Tamyr schiereiland waarin u de kledij van de sjamaan met de daaraan vastgemaakte stukken metaal kunt horen. Dan twee tracks van de Nanai en de Udege Toengoezen. Het woord sjamaan is afkomstig uit een Toengoezische taal en is vandaar via het Russisch en het Nederlands van de 17e eeuwse burgemeester van Amsterdam en bewindhebber van de VOC Nicolaes Witsen een algemeen gebruikelijke term geworden. Het wordt nog gevolgd door een sjamanistisch lied uit Chakassië in het Altai gebied en een lied van een sjamaan uit Jakoetië.
Daarna volgen vier tracks van de LP Siberian Shamanic Soundscapes. Het zijn allen aan elkaar gemonteerde opnames opgenomen door Hongaarse antropologen die elk een specifiek gebied en de daar levende bevolkingsgroep weergeven. Het is niet altijd evengoed opgenomen maar het is wel authentiek qua geluid en gebeurtenissen. De eerste track is afkomstig uit het Altai gebied en is van de Telengit. Het zijn opnames van de laatste authentieke zangers van de sjamanistische traditie uit deze regio. De LP is dan ook opgedragen aan de in 1998 gestorven zanger en verhalen verteller Alexsei Kalkin. De tweede track is uit afkomstig uit Tuva en laat boventoon zang met vedel begeleiding horen. De derde track bestaat uit een aantal liederen van de Tofa of Tofalar, de rendier mensen. Het is een taal en bevolkingsgroep die zo goed als verdwenen is. Er zijn nog maar 50 mensen die de taal enigszins kunnen spreken. De onderzoekers hebben dan ook zoveel mogelijk liederen opgenomen en u hoort daarvan een selectie. De vierde track is van de Mongools sprekende Boerjat die bij het Baikal meer leven. U hoort daarin een morin-huur, een viersnarig cello achtige met zang en een puur vocaal stuk.
De Klankbron sluit af met een verbazingwekkend muziekstuk uit Jakoetië van 5 mondharp spelers die met hun simpele instrumenten en de vele klanken en effecten die zij ermee kunnen maken menig synthesizer en elektronica professional doen verbleken. Het is mede een eerbetoon aan dit instrument dat ook een rol gespeeld heeft in het sjamanisme en door zijn taligheid bij uitstek geschikt is om boodschappen over te brengen aan bovennatuurlijke wezens.
01 Guérison de Maladie 0’57
V. Rakhtiline – voice, jujalka (buzzer)
Chukchi
Voyage en USSR 10
Le Chant du Monde CM 335, b11
02 Morceau de Khe i Kakhia 0’30
D. Kosterkine – Khe I Kakhia (shaman dress with attached pieces of metal)
Nganassan
Voyage en USSR 10
Le Chant du Monde CM 335, b10a
03 Chant de Chaman des Nanai 2’14
Maria Salkazanova – voice, ur-schruh (shaman’s drum), yan-pah (shaman belt with attached metal)
Nanai tungus
LP Inedit 7
Maison des Cultures du Monde 160.004, b4
04 Emoussii 1’31
N. Pionka – voice
Udege Tungus
Voyage en USSR 10
Le Chant du Monde CM 335, b6
05 Khakassi Shaman’s Incatation 2’22
To rid the sick of the evil spirit
A. Bournakov – voice, shaman’s drum and attached metal
Khakas
Voyage en USSR 10
Le Chant du Monde CM 335, a10
06 Incantation du Chaman Iakoute 3’20
To the glory of the waking of nature
P. Sleptsov – voice, shaman’s drum
Yakut
Voyage en USSR 10
Le Chant du Monde CM 335, b2
07 Altai-Telengit epic music 7’44
Arzhan Kezerekov – voice, topshuur (lute)
Vasili Kindikov – shoor (flute)
Ermek Kalkin – voice, topshuur (lute)
Altai – Telengit
LP Siberian Shamanic Soundscapes
Altai – Saian – Baikal
rec: Dávid Somfai Kara, 2002
Trottel Records TR 117 a1
08 Tuva epic music 6’59
Andrei Chüldüm-ool – voice, igli (fiddle)
Tuva
LP Siberian Shamanic Soundscapes
Altai – Saian – Baikal
Trottel Records TR 117 a3
rec: Dávid Somfai Kara, 1998
09 Tofa folk music 10’06
Pavel Ungushtaev – voice, tüngür (shaman drum)
Alexandra Shipkeeva, Lukeriia Shipkeeva, Vladimir Saganov, Stepan Araktaev, Varvara Adamova – voice
LP Siberian Shamanic Soundscapes
Altai – Saian – Baikal
Trottel Records TR 117 b1
rec: István Sánthat, József Lukács, 1998
10 Western Buriat folk music 6’42
Piotr Hamutaev – morin-huur (cello), voice
Mihail Fiodorov – voice
LP Siberian Shamanic Soundscapes
Altai – Saian – Baikal
Trottel Records TR 117 b2
rec: István Sánthat, József Lukács, 1998
11 Le Khomous des Yakoutes 16’29
Ivan Alexeev, Spiridon Chichigine, Piotr Ogotoev, Rima Girkova, Albina Ivanova – khomus (mouth harp)
LP Inedit 7
Maison des Cultures du Monde 160.004, a1
