Klankbron 100 – Terugblik
Welkom bij de 100ste uitzending van de Klankbron op de Concertzender. Het is een uitzending met een terugblik op de klankgeschiedenis van de Klankbron. De eerste klankbron op de Concertzender was op 24 april 2015. Het werd voorafgegaan door een soortgelijke uitzending 23 April 2014 in het programma Inventions for Radio van Martijn Comes. De Klankbron is een programma gewijd aan de nauwelijks gehoorde muziek van de inheemse volkeren wereldwijd. Het is veelal traditionele muziek met een lange geschiedenis maar het is tegelijkertijd vol met uitzonderlijke muzikale nieuwigheden, instrumenten, uitvindingen en klanken. Het is een inspiratiebron voor avant garde muzikanten en moderne componisten maar wordt gemaakt door simpele en gewone mensen. Het heeft vaak een diepe religieuze en spirituele betekenis. Er is geen scherpe grens tussen de klanken die de mens maakt en die van andere wezens en verschijnselen.
Fred Gales, de samensteller van de Klankbron, had al eerder programma’s gemaakt voor de VPRO, de BOS en andere publieke omroepen. Met de Klankbron begon een nieuw avontuur voor hem en waarin hij systematisch gebruikt maakte van de geluidsopwekkende principes en hun wisselende symbolische betekenissen.
We beginnen deze uitzending met een instrumentaal welkomstlied op een stalen mondorgel van de Hmong speler Wangju Sema uit de provincie Nan in de Thailand. Dan een opname van Louis Sarno van de ba-Aka in de Centraal Afrikaanse Republiek waarin een groep van 5 vrouwen zingt terwijl zij in het bos lopen en waarin men dan ook de bijzondere akoestiek van het regenwoud kan beluisteren. Het wordt gevolgd door een Akha lied uit Laos waarin een jonge vrouw en jonge man zingen over het verlaten van de bergen veelal opgelegd door de Laotiaanse staat om de mensen beter te kunnen beheersen. Daarna komt een Lahu instrumentaal stuk op een mondorgel uit Noord-Thailand opgenomen op het dorpsplein te midden van een groep nieuwsgierige kinderen. Dat wordt weer gevolgd door een solo zanglied van een Khammu vrouw uit Laos met een speciale zangstijl over het lijden in de grote stad. Dan komt een opname van de franciscaan Alfons van Nunen uit 1957 uit het toen nog Nederlands Nieuw Guinea van een liedeslied van de Moni in het Centrale Berg gebied. Daarna als laatste van dit eerste blok een oud lied van Demta opgenomen door de taalkundige J.C. Anceaux eind jaren vijftig in het dorp Demta langs de Noordkust van Nieuw-Guinea niet ver van toen Hollandia, tegenwoordig Jayapura.
Op de webpagina van dit programma kunt u nakijken wie de uitvoerenden zijn indien bekend en, waar, wanneer en door wie ze zijn opgenomen. Verder in welke uitzendingen of publicaties ze terug te vinden zijn en gezien alle Klankbronnen nog beluisterbaar zijn kunt u ze in hun context ook beluisteren.
Het tweede blok begint met een lied over de vluchtweg van de Kayoh uit Kayah state in Birma naar Thailand. Dit lied werd opgenomen in 1993 en had te maken met de rampzalige situatie in Birma na de mislukte opstand tegen de militaire heersers na 1988. Maar nu heerst dezelfde ellende daar weer. Eigenlijk is sinds de onafhankelijkheid van Birma in 1948 van Engeland is er continu oorlog in grote delen van het land en met name in Kayah state. Het wordt gevolgd door een lied van de Khammu uit Luang Nam Tha in Laos met begeleiding van een mondorgel. Het is een teum lied en opgenomen tijdens een feest met rijstwijn. Daarna volgt een liefdeslied van de Thai Dam in Laos met begeleiding van een pii, een vrij riet blaasinstrument bestaande uit een enkele buis met vingergaten die alle melodie buigingen van het lied weergeeft. Dan sluit dit tweede deel af een lied van de bard Wat Mon met begeleiding van een Nanga, kleine citer, en een kalebasdrum van de Acholi uit Oeganda.
In het derde en laatste blok kunt u nog luisteren naar de mondorgel van Nai Hua uit Doi Inthanon in Thailand. Hij speelt een lied op dit instrument waarmee de Hmong ook talige boodschappen kunnen overbrengen over hoe ver de familie weg woont. Hetgeen ook symbolisch is voor de overleden familieleden en het wordt gebruikt om de geesten van de doden te doen berusten in hun lot.
01 Song of welcome 1’33
Wangju Sema – qeej (mouth-organ) from steel
recording Fred Gales, 2022
Hmong Thailand
Broadcasted in the Klankbron 88 of 14-4-2023
https://www.concertzender.nl/programma/de_klankbron_713661/
Soon as Hmong on https://soundreporters.bandcamp.com/
02 Yeyi 4’19
CD Eboka: baAka songs & ceremonies from the African rainforest
Soundreporters SR 1001CD, track 1
recorded by Louis Sarno 1986-1996 among the baAka, between the
Sanga and Ubangi rivers in the Central African Republic
available as Eboka on https://soundreporters.bandcamp.com/
03 Moving from the mountains 6’29
Nang Meu Se, Nai Setao – voc.
CD Laos 1, track 02
recorded by Fred Gales with the Akha on 26-12-2004 at Ban Lang Pa Mai,
near Ban Huay Ta, Meung Meng district, Laos
Available as Laos 1 on https://soundreporters.bandcamp.com/
Broadcasted in the Concertzender program of Martijn Comes
Inventions for radio 23-4-2014
https://www.concertzender.nl/programma/inventions-for-radio-23/
04 improvisation on the naw 7’03
Musician unknown.
CD Lahu
Soundreporters SR 1004, track 1
Recorded by Fred Gales near Mae Kam Pong, Lampang province,
Thailand, August 1992.
Available as Lahu on https://soundreporters.bandcamp.com/
Broadcasted in the Klankbron 18 of 23-12-2016
https://www.concertzender.nl/programma/de_klankbron_362383/
05 Suffering and worry 2’17
Nang Sün Nay Lang
LP Land of tree fogs, A5
Tropos Records 002
rec. Fred Gales with the Khammu in
Vieng Phouka, Laos, 2005
06 Love song of the Moni 2’36
Moni singers not named.
This song is recorded by Alfons van Nunen, in Dutch New Guinea 1957
Used in a lecture on Sound and Sound hunters in Dutch New Guinea (West Papua)
in Amsterdam 22-3-2023 during the exhibition Biak Stories of Monique Verhoeckx
Another shorter version can be found on the CD FC Kamma. Liederen uit het voormalige Nederlands Nieuw-Guinea.
Published by the Kamma family
To listen to and to download from:
https://www.papuacollecties.nl/dit-wonderlijk-werk-freerk-kamma/ Band 132
07 An old song from Demta 2’26
CD Muo remé Dance of the cassowary
Pan records 4013. track 1
recorded by J.C. Anceaux before 1959
08 The Journey 4’55
The Yuy, Lu Pha, Mee Ei, Messao, Manido, Chaw Mu, Kyo Baw, Thi Yo Yi, Yo Mu Wu
CD Karenni Music from the border areas of Thailand and Burma
Pan records 2040CD, track 5
recorded Fred Gales at Nai Soi refugee camp, April 1993
Broadcasted in the Klankbron 3 of 26-6-2015
https://www.concertzender.nl/programma/de-klankbron-7/
09 Teum luang nam tha 4’00
Note book lost – no names
recorded by Fred Gales in a Khammu village next to the
airport of Luang Nam Tha, Laos, 1999
Broadcasted in the Klankbron 50 of 27 December 2019
https://www.concertzender.nl/programma/de_klankbron_536684/
&
Radio Is A Foreign Country of 25-9-2022
https://soundcloud.com/radioisaforeigncountry/sound-reporters-1985-2022
Soon as Khammu on https://soundreporters.bandcamp.com/
10 Thai Dam in love 8’19
Voc: Nang Tam Chai Wong. Koor: Nang Sao So. Nong Kho
Pii – Ay Deung Bunvilai
CD Laos 1, track 20
Recorded by Fred Gales in Ban Tung Dii, Laos 2003.
Available as Laos 1 on https://soundreporters.bandcamp.com/
11 The People who inherit 4’54
Wat Mon – Nanga, zang
Okello – Awal, zang
Natalia Otiyo – zang
Recorded among the Acholi by Fred Gales, Kampala, Uganda 2000
Concertzender Martijn Comes programma Inventions for radio 23-4-2014
https://www.concertzender.nl/programma/inventions-for-radio-23/
12 Far away 19’24
Qeej (mondorgel): Nai Hua
Recorded in the Hmong village of Pakui, Doi Inthanon, Thailand, 1994
Broadcasted in Klankbron 62 of 25-12-2020
https://www.concertzender.nl/programma/de_klankbron_586606/
Soon as Hmong on https://soundreporters.bandcamp.com/
Alle genoemde CD’s en LP zijn te verkrijgen via srgales@ziggo.nl. Ook vragen en opmerkingen kunt u daarheen sturen.
Een overzicht van de uitzendingen van de Klankbron vindt u op
https://www.concertzender.nl/programma_genre/de-klankbron__wereld-nl/
